STRAUSS KAHN EN DE EXTASE VAN HET AMERIKAANSE RECHTSSYSTEEM

terug

Ex-IMF directeur Dominique Strauss Kahn is de afgelopen week door het Amerikaanse rechtssysteem zwaar beschadigd en door de mondiale media publiekelijk gebroken.
Hij is zijn baan kwijt, zijn naam is onherstelbaar beschadigd en zijn toekomst als presidentskandidaat is vernietigd. Hij is voor het oog van de camera’s vernederd, in de boeien geslagen en op het beruchte New Yorkse gevangeniseiland Rikers Island tussen notoire criminelen opgesloten. Hij krijgt de komende maanden als een zwaarbewaakte gevangene huisarrest. ‘DSK’ is nog niet eens formeel gevraagd naar zijn verklaring van het incident in de hotelsuite en er is al helemaal geen rechter geweest, die het ‘schuldig’ heeft uitgesproken.

Het uitgangspunt van de moderne rechtsstaat dat iemand onschuldig is, totdat een rechter hem of haar expliciet heeft veroordeeld is hier verworden tot een tragische farce. Ook als Strauss-Kahn na een half jaar proces van alle beschuldigingen wordt vrijgesproken is hij onherstelbaar zwaar veroordeeld.

Het gebrek aan kritiek op het functioneren van het Amerikaanse juridische stelsel en de negatieve rol van de media is voor bijna geen van de Nederlandse journalisten en commentatoren serieus onderwerp van kritiek of reflectie.

De Amerikaanse justitie legitimeert haar acties vanuit het aanrandingsverhaal van een 32-jarige Afrikaanse immigrante die in het New Yorkse Sofitel als kamermeisje werkte. Een verhaal waarvan het ‘dwangelement’ door Strauss-Kahn pertinent wordt ontkend. Het overgrote deel van de mondiale, maar ook Nederlandse media volgt zonder kennis van de feiten uit van het verhaal van het kamermeisje en stelt niet of nauwelijks vragen bij het functioneren van de Amerikaanse rechtsstaat.

Wat zou een correcte omgang zijn met een dergelijke aanrandingsbeschuldiging? In normale omstandigheden krijgt de beklaagde een verhoorontbieding per brief, danwel een direct bezoek van een politierechercheur om te worden gehoord over zijn versie op het incident. Zonder camera’s en met respect voor zijn burgerrechten. Dat gesprek kan dan leiden tot sepot, minnelijke schikking of vervolging. Over vervolging beslist het Openbaar Ministerie na onderzoek en afweging, waarbij de onschuld van de beklaagde uitgangspunt is tot het moment dat middels een veroordeling het tegendeel blijkt. Er blijkt hier en in vergelijkbare gevallen een dramatische kloof tussen het ideaal van de rechtsstaat en de ontluisterende praktijk.

In het geval ‘DSK’ is de beschuldigde uit het vliegtuig gehaald in de boeien geslagen en onder het oog van de camera’s in de gevangenis geworpen. Als de Iraanse justitie in Teheran een Amerikaanse hoogwaardigheidsbekleder op basis van precies dezelfde feiten zo zou hebben aangepakt, zou het mediagehuil en de politieke rel niet van de lucht zijn. Er rust een taboe op kritische vragen aan Amerikaanse en Europese justitiële systemen. Voor de media staat haar eigen rol en die van het justitieel stelsel als zodanig buiten discussie.

Dat Strauss Kahn zou willen vluchten voor justitie lijkt ongeloofwaardig. Zijn ticket was reeds lang tevoren geboekt, hij heeft twee maal naar het hotel gebeld om aan te geven waar hij was en voor zijn naam, zijn baan bij het IMF en zijn toekomst kon hij zich een vlucht voor de Amerikaanse justitie onmogelijk veroorloven.
Strauss-Kahn was een politieke topdiplomaat, gebonden aan een internationale functie in New York. Dat is iets anders dan de voor de Amerikaanse justitie voortvluchtige Frans-Poolse filmregisseur Roman Polanski, die wegens een zedenschandaal uit de jaren 70 zich in Amerika niet meer kan vertonen. Het feit dat de Amerikaanse DA dat verschil nauwelijks weegt, tekent de kwaliteit van haar oordeelsvermogen.

Wat er precies is gebeurd zullen we misschien nooit weten, maar het is een verkeerd soort koloniale omdraaiing om het verhaal van de arme Afrikaanse emigrante als waar aan te nemen en het verhaal van de rijke blanke Europeaan als leugen. Interessant in dit verband is het verhaal op de achterpagina van het NRC (17 Mei) van Ivo Weyel, die zelf in de suite overnachtte en zich afvroeg waarom het kamermeisje niet gewoon wegliep. Geloven we echt in het verhaal dat een iets te dikke naakte 62-jarige IMF-directeur een fysiek jeugdige 32-jarige geklede zwarte vrouw sexueel heeft overweldigd? De vrouw is in de kracht van haar jaren, heeft een kind van 15 en komt uit een cultuur waar vrouwen heel goed weten waar Adam de mosterd haalt. De suite heeft een kaartsysteem en kon van de binnenkant helemaal niet op slot. De vrouw kon ieder moment weg maar heeft dat schijnbaar niet direct gedaan. Het is onjuist bij voorbaat uit te gaan van haar willoze slachtofferschap. Wanneer de media vind dat ze het privé van de beklaagde kan schenden, moet ze ook de moed hebben de aangever door te lichten omdat ze anders met een eenzijdig gekleurd verhaal komt

De machtsrelatie tussen deze man en deze vrouw is veel complexer dan media en justitie ons voorstelt. De naakte man heeft weliswaar veel geld, maar is zeer kwetsbaar en heeft alles te verliezen, de vrouw heeft weinig geld, weinig te verliezen, maar veel te winnen. Wat is er gebeurd? We kunnen ons er iets bij voorstellen. Allereerst is niet verkrachting, maar aanranding de beschuldiging. Dat betekent zich seksueel opdringen ofwel een blauwtje lopen. Volgens DSK ging het over vrijwilligheid. Ging de seksuele aanbieding gepaard met een geldvraag of bod? Of was er een poging tot chantage van de zwarte arme vrouw tegenover de rijke blanke man? Haar advocaat kwam in beeld. Dat was geen pro-deo advocaat. Hoe betaald een arm kamermeisje een dergelijke advocaat? Of is de advocaat een aasgier, die voorstelt haar zaak op ‘no cure, no pay’ basis te nemen om vervolgens te proberen Strauss Kahn financieel zwaar te laten bloeden en de winst te delen?

Er zit een uur tussen het incident en de aangifte. Er is dus overleg geweest tussen de vrouw, haar collegae en het hotel. Wat is de rol van het hotel? Vaststaat dat het hotel de komende jaren van dit schandaal enorm zal profiteren. Volgens de NRC schrijver gingen alle kamers de volgende dag voor de 4-voudige prijs.

Op wijsgerig niveau speelt een botsing van wereldbeelden. Een vrijzinnig, ‘rekkelijk’ wereldbeeld met de Franse slag tegenover een puriteins ‘precies’ wereldbeeld van de Amerikaanse justitie met het harde taboe op seks buiten het huwelijk .

In het verleden hebben we al gezien dat de Amerikaanse, maar ook Europese media en justitie een ongezonde weerzin koesteren tegenover de libertijnse levenshouding van sommige bekende persoonlijkheden als bijvoorbeeld Bill Clinton, Julian Assange of Ruud Lubbers. Hun voor moderne mensen herkenbare persoonlijke perikelen werden opgeblazen tot mondiale proporties, waarna een symbolische lynchpartij volgde.

President Clinton moest zijn liefdesaffaire met een stagiaire bekopen met een maandenlang vernederend onderzoek en een ‘impeachment’ procedure. Lubbers moest zijn topfunctie bij de VN opgeven omdat hij een 50-jarige Amerikaanse vrouw iets te amicaal betastte. Julian Assange dacht in het ‘liberale’ Zweden met twee vrouwen tegelijk een affaire te kunnen hebben , totdat ze zijn ‘overspel’ wreekten door hem voor verkrachting aan te geven. De Zweedse justitie reageerde extatisch en plaatste hem op de Interpollijst, waarna een klopjacht volgde en hij in Londen werd vastgezet. Hij zit nog steeds in een strafrechtelijke procedure.

De vrijzinnig Libertijnse levenshouding staat in Amerika, maar ook in Nederland onder zware kritiek van puriteinse zedenmeesters. Maar we hadden toch een rechtsstaat om deze meest hedonistische uitdrukking van de westerse cultuur te beschermen?

Zelfs de meest genadeloze zedenmeester zou een extreme disproportionaliteit tussen ‘zonde’ en straf toch moeten afkeuren. Zelfs als Strauss Kahn in de beslotenheid van zijn hotelsuite het kamermeisje tegen haar zin heeft betast, waarna zij is weggevlucht, dan mag de uitkomst van ons rechtssysteem toch niet zijn dat de carrière, de naam en de toekomst van deze man volledig wordt vernietigd. Het is tijd voor scherpe kritiek op de werking van onze justitiële systemen en de negatieve rol van de media.

Ab Gietelink
studeerde filosofie en rechten en werkt als theaterregisseur.