DE HARDE LES EN HET EINDE VAN DE NOORD-ZUIDLIJN

terug

De parallel is angstwekkend. Naast de foto van het ingestorte Stadsarchief van Keulen stond een plattegrond van de plaats waar de nieuwe Keulse metrolijn was gepland. De nieuwe Keulse Noord-Zuid lijn loopt net als de geplande Amsterdamse metrolijn van het Centraal Station naar het zuiden en komt daar tussen het 2e en 3e station onder het nu ingestorte stadsarchief door. In Amsterdam ligt het stadsarchief aan de Vijzelstraat precies op de geplande metrotunnel tussen station Rokin en station Vijzelgracht. Bij de beide nieuwe Amsterdamse stations hebben zich reeds verzakkingen voorgedaan, met enorme schades tot gevolg. De werkzaamheden waren na het vertrek van wethouder Herrema reeds stil gelegd en de eigenlijke tunnel moet nog geboord worden. Na het Keulse ‘donderen’ is het Amsterdamse metroproject letterlijk en figuurlijk vastgeraakt in het moeras. Zij heeft twee enorme problemen, waar politiek en bouwers niet op aanvaarbare wijze uit kunnen komen: De verzakking en de extravagante kostenoverschrijding.

Het hoeft geen vertoog dat men zich een verzakking van de Amsterdamse 17e eeuwse binnenstad niet kan veroorloven en alleen maar het risico van een ramp die Keulen heeft getroffen is onacceptabel.
De extravagante kostenoverschrijding waarbij het budget van de oorspronkelijke 1,4 miljard steeg naar een voorlopige 2,3 miljard en de geplande bouwtijd verdubbelde van 2011 jaar naar 2017, ofwel meer dan 10 jaar en niemand durft te verzekeren dat het einde daarmee in zicht is.
Deze praktijk stelt zeer ernstige vragen aan de manier waarop de overheid dit soort megaprojecten uit laat voeren en of ze daar wel geëquipeerd voor is. Daarbij is het verbijsterend dat er in de politiek een cultuur is gegroeid waarin men dit soort excessieve kostenoverschrijdingen gewoon is gaan vinden. Strafrechtelijk laakbaar is het wanneer men dit allemaal geweten heeft, maar bewust de bevolking en gemeenteraad een rad voor de ogen gedraaid. Een parlementaire- of Raadsenquete op het hoogste nivo is hier dan ook geboden. In het bedrijfsleven krijgen verantwoordelijken in dit soort gevallen direct ontslag en dan mag men nog blij zijn gevrijwaard te worden van strafrechtelijke vervolging. De hier verantwoordelijke topambtenaren en politici verdienen dezelfde aanpak.
Wanneer een ding moet worden vastgesteld is dat politiek en gemeentelijke bureaucratie niet genoeg beheersing en controle hebben om de enorme aannemersbelangen te kunnen weerstaan en het project verantwoord te kunnen leiden. Feitelijk had men zich bescheidener en zakelijker moeten beperken tot de rol van opdrachtgever. Een contract met een bouwconsortium op een vaste prijs en vaste termijn dichttimmeren zorgt ervoor dat de verantwoordelijkheid voor kosten en termijnoverschrijdingen bij de bouwers had gelegen. Het is dan hun eigen belang om er voor te zorgen dat ze die overschrijdingen niet zullen maken

Het is een goede zet dat men na het vertrek van verantwoordelijk wethouder Tjeerd Herrema een reflectiepauze heeft genomen door een commissie Veerman om advies te vragen. Maar dat is waarschijnlijk niet voldoende. Het minimale wat moet gebeuren is een eigen enquête uit de gemeenteraad of het parlement, naar hoe dit dreigende rampenscenario zich heeft kunnen voltrekken en wie daar op welke wijze verantwoordelijk voor moet worden gesteld.
En de metrolijn? Ook de voorstanders van het metroproject zullen moeten erkennen dat de tegenstanders meer en meer hun gelijk krijgen. Fr politiek is nu op een punt aangekomen waarin ze zou moeten durven zeggen: Genoeg is genoeg. De lijn wordt afgeblazen en van de reeds gegraven stations maken we parkeergarages.

Ab Gietelink
(Auteur, theatermaker en binnenstadbewoner)