THEATER NOMADE 1984-2003 en 2005-2008

Theater Nomade maakt eigenzinnige kwalitatief hoogwaardige waardige theaterproducties. Door het succes van die producties kon Nomade zich ontwikkelen tot een zeer expansief theaterbedrijf. Zij heeft de afgelopen 20 jaar een traditie opgebouwd waarin politiek en geschiedenis zijn verwerkt in bijzondere theaterprojecten, die op bijzondere historische en politieke locaties in heel Nederland worden gepresenteerd. Het Nomade-kantoor, repetitiestudio en opslagplaats, alsmede de meeste medewerkers zijn gevestigd in Amsterdam Nationale premieres vonden in de meeste gevallen op Amsterdamse locaties plaats

ARTISTIEK ONTWIKKELINGSPROCES 1985-2003
Het artistieke ontwikkelingsproces van de Theater Nomade valt binnen het activiteitenschema van haar oprichter en artistiek leider Ab Gietelink. Vanaf de eerste Nomade-productie in 1985 is het onderzoek gericht geweest op de ontwikkeling van wat toen genoemd werd een eigentijds "totaalkunstwerk", ofwel in (post)moderne termen "een multidisciplinair project". Niet multidisciplinair, in de zin van een ontmoeting van verschillende disciplines, maar gebruik makend van verschillende disciplines om de inhoud van het onderzoek in de voorstelling gestalte te geven.
Niet het psychologische of dramatische, maar de historische of politieke inhoud vormt de fascinatie waarlangs het werk is opgebouwd. Het theatrale was en is het voertuig van de verhalende structuur.

Documentair onderzoek
Theater Nomade heeft in de afgelopen jaren een presentatievorm ontwikkeld, die men essayistisch of documentair zou kunnen noemen. Hoe een documentaire-theatervoorstelling te maken? De keuze van het inhoudelijk onderwerp en titel is natuurlijk artistiek, maar ook in de presentatiesfeer van groot belang en wordt vaak ingegeven door de nieuwsactualiteit (Bv. 1e Golfoorlog), maar het kan ook een themajaar zijn. (Bv. Nederland-Japan 1600-2000). Literatuuronderzoek en verblijf in bibliotheken en archieven geven structuur en inhoud aan het concept.
De ontwikkeling van het scenario gaat vaak gepaard met een onderzoeksreis, waarin wordt gezocht naar teksten, materialen, beelden en anekdotes om een scenario te kunnen samenstellen en schrijven. Voor "Kabinet 1917' (1991) bijvoorbeeld is de scenarioschrijver op basis van een journalistiek visum in de Sovjet-Unie op zoek geweest naar Leninrelicten,
Voor "Babylon, Saddam en Ik"(1992) heeft hij onder controle van de Iraakse overheid het oorlogsgebied in Irak rondgereisd. Voor meer recente theaterscenarios en voorstellingen zijn de afgelopen jaren crisisgebieden als de Westbank/Gazastrip, Cuba, Java en Servië/Kosovo, alsmede Japan bezocht. Verder brengt zijn fascinatie voor Nederlandse geschiedenis hem in alle mogelijke musea, archieven en oudheidkamers.
In "Kabinet 1917' (Over de val van het communisme, 1991) en "Babylon, Saddam en Ik" (Over de Golfoorlog, 1992) was het onderzoek niet alleen heel persoonlijk geworden, maar heeft zich tevens verbonden met een sterk en actueel politiek engagement.
De wereld beleefde na 1989 historisch enerverende tijden en het was voor hem even verbijsterend als teleurstellend dat de kunstwereld gewoon doorstoomde in haar "eigen ivoren torens" en feitelijk zeer weinig antwoord had op "de val van de ideologie", "het einde van de koude oorlog", "het ontstaan van de media-oorlog en de wederopstanding van Europa" of welke nieuwe fenomenen ook allemaal zichtbaar werden. Nomade miste tussen 1989-2003 een scherp gepolitiseerde kunst, zoals in de jaren 60, danwel een historische avant-garde zoals die bestond in de jaren 20 en heeft in tot 1995 in dat vacuüm een nieuwe vorm gepresenteerd.

"Het Hollandsch Kabinet(1993)’ was het begin van een serie van historische voorstellingen, die de Hollandse en de Nederlands-koloniale geschiedenis tot onderwerp hadden. "Batavia’(1996), "Het Academisch Kabinet’(1997) en "De Heeren Zeventien’(1998/1999) zijn in die traditie gemaakt en hebben zich tevens verbonden met museumcultuur, omdat ze in museale ruimten en met behulp van die voorwaarden werden opgevoerd.

Politiek Toneel
Met "Jeltsin Rex" (1994) begint eigenlijk een traditie van politieke toneelstukken, voor de kleine zaal, waarbij de toneeltekst uitgangspunt is. Artistieke inspiratiebron was meestal een grote actuele gebeurtenis, waar de toneeltekst commentaar op gaf. Die politieke toneeltraditie is gezien onvoldoende financieringssteun, in de ijskast geplaatst. Met een structurele financieringsbasis wordt het weer mogelijk om politieke toneelstukken op repertoire te zetten.

Met "De Raadsvergadering" werd de politieke draad weer opgepakt, maar in toegepaste opdrachtvorm. Door een toneeltekst te schrijven over lokale politieke processen met de Nederlandse raadszalen als locatie ontstond niet alleen een potentieel publiek, alternatieve geldbronnen, maar tevens eens serie interessante en nieuwe locaties. Tekst en uitvoering bleken zo succesvol dat verkoop tegen kostendekkende en zelfs winstgevende prijs aan Nederlandse Gemeenten mogelijk werd.

Hollandse Locatieprojecten 1999-2003
Met "De Heeren Zeventien" (Over de Verenigde Oostindische Compagnie) heeft zich een zomerproject ontwikkelt dat bestond uit 7 verschillende historische deelprojecten op monumentale locaties. Met "Deshima"(Nederland-Japan 1600-2000) is in 2000 deze traditie op 12 locaties voortgezet. Holland-Amerika Lijn 2001 (12 locaties) handelt over Nederlandse emigrantencultuur en is gemaakt aan de hand van een bezoek aan het New Yorkse eiland Ellis Island.
‘Vliegende Hollander’ (2002) (10 locaties) was het eerste grote buitenevenement met het VOC-schip de Duyfken als decor. De klassieker ‘Gijsbreght van Aemstel’ (2003) werd gepresenteerd op 15 locaties als een combinatie van monumentale binnen en buitenprojecten. Het project bewees dat het uitvoeren van een repertoirestuk bij Theater Nomade in goede handen is.


ARTISTIEK PROFIEL

1. Politieke een historische documentaire
Naast politieke toneelstukken heeft Nomade zich sinds eind jaren 80 met name gericht op het ontwikkelen van een politieke of historische documentaire op het podium. In veel gevallen zijn hier actuele politieke gebeurtenissen gecombineerd met mythen en anekdoten uit het land zelf. Zoals in het bovenstaande aangegeven, zijn de politieke stukken niet alleen het gevolg van informatie, die middels de media tot ons komt, maar uit persoonlijk journalistiek onderzoek in de betreffende crisisgebieden en culturen. Tussen 1996 en 2002 heeft Nomade speciale aandacht voor die landen waarmee Nederland een koloniale relatie heeft onderhouden.

2. Tekst en retorica
Voor Theater Nomade is de exploitatie van de retorica van de tekst op zichzelf te mager en te weinig ambitieus. Men neme een aardige tekst en laat die door een geoefende tekstacteur opzeggen, zonder poespas, zonder franje en men heeft de waardering van de theaterwereld. Een dergelijke tekstdemonstratie is aardig voor de makers en ingewijden aangenaam, maar voro Nomade te gemakzuchtig en teveel "ivoren toren" om te kunnen spreken van een kwalitatief hoogwaardig theaterstuk dat de drempel van het postmoderne kunstwerk kan halen en tevens interessant is voor grotere publieksgroepen.

3. Multidisciplinaire vormen
Speciaal in de zomerprojecten maakt Nomade gebruik van verschillende theaterdisciplines als mime, poppen, dans, life-muziek, video en diabeelden. Theatrale disciplines als voertuig voor de inhoudelijke betekenis van het theaterstuk. Wanneer dat op een creatieve en inhoudelijke wijze geïntegreerd wordt is een overmaat aan technische beheersing van een discipline eerder belemmerend dan versterkend. Volgens de huidige "formalistische" trend in de kunstwereld is disciplineonderzoek het eigenlijke artistieke onderzoek. Veel van dergelijk artistieke werk getuigt mijns inziens echter van inhoudelijke leegte. Theater Nomade stelt de inhoud van het onderwerp of de gebeurtenis centraal in een onderzoek. Het inhoudelijke is onze inspiratiebron en dat kristalliseert zich uit in de theatervoorstelling.

Theater Nomade heeft sinds 1997 de stap gemaakt het kleine theatercircuit te verlaten en voorstellingen te presenteren op locaties en in schouwburgzalen. Hoewel het kleine theatercircuit (vlakke vloerencircuit) zijn charme heeft mag de toekomst van het Nederlands theater in de komende jaren zeker niet liggen in een circuit van ‘ons kent ons’.
Theater Nomade is er in geslaagd om de afgelopen vijf jaar het vertrouwen van tientallen locaties en talloze culturele instituten alsmede een 15-tal schouwburgen te winnen voor de presentatie van grote locatieprojecten. Zij presenteerde in 2003 de ‘Gijsbreght van Aemstel’ in 70 voorstellingen op 15 monumentale locaties, met ondersteuning van even zovele schouwburgen. Zij vermenigvuldigde in 5 jaar haar publiek met een factor 10 en haalde in 2003 een publieksbereik van 8.000 personen.